Instytut Pamięci Narodowej 81. rocznica egzekucji na Górze Gruszka w pobliżu wsi Tarnawa Górna - Aktualności -

przesuń wstecz zdjęcia

przesuń dalej zdjecia

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

5 lipca 2021 r. odbyły się uroczystości upamiętniające 81. rocznicę egzekucji na Górze Gruszka w pobliżu wsi Tarnawa Górna (pow. Sanok).

W nocy z 5/6 lipca 1940 r. okupanci niemieccy rozstrzelali na Górze Gruszka 112 więźniów sanockiego więzienia, którzy na przełomie 1939/1940 r. próbowali przedostać się na Węgry, aby na zachodzie Europy kontynuować walkę z Niemcami w tworzących się polskich jednostkach wojskowych. Pochodzili z różnych stron Polski, wielu z nich było w młodym wieku. Tzw. „węgiernicy” zostali aresztowani przy przekraczaniu granicy przez niemieckie formacje okupacyjne, niejednokrotnie przy udziale miejscowych nacjonalistów ukraińskich. W egzekucji zamordowano także mieszkańców powiatów sanockiego i leskiego, którzy od początku okupacji zaangażowali się w konspirację lub włączyli się spontanicznie w organizowane przerzuty graniczne. W listopadzie 1947 r. ciała pomordowanych zostały ekshumowane i przeniesione do zbiorowej mogiły na cmentarzu centralnym w Sanoku. Pamięć o ofiarach uczczono w miejscu wiecznego spoczynku oraz na miejscu kaźni na Górze Gruszka.

Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie reprezentował Grzegorz Leszczyński z Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa. Mogiła zlokalizowana jest w centralnej części Centralnego cmentarza komunalnego przy ul. Rymanowskiej, gdzie Niemcy więźniów rozstrzelali. Obecnie ziemny grób otacza betonowe obramowanie, na którym ustawione są niewysokie metalowe słupki połączone łańcuchem. Na szczycie ustawiony jest obelisk z kamieni zwieńczony kulą z orłem zrywającym się do lotu. U jego podnóża umieszczona jest tablica z czarnego marmuru o treści:

MĘCZENNIKOM ZA WOLNOŚĆ I DEMOKRACJĘ
MOGIŁA ZBIOROWA POLAKÓW ZAMORDOWANYCH BESTIALSKO
PRZEZ ZBIRÓW HITLEROWSKICH
W CZASIE OKUPACJI POWIATU SANOCKIEGO
OD WRZEŚNIA 1939R. DO CZERWCA 1944R.
CZEŚĆ WASZEJ PAMIĘCI.

Obok obelisku ustawiona jest niewielka metalowa tablica z krótką informacją na temat tego miejsca pamięci narodowej i osób w nim spoczywających. Nazwiska pochowanych wymienione są na tablicach.

W ubiegłym roku 5 lipca 2020 r. w Myczkowie odsłonięto tablicę przedstawiającą organizatorów przerzutów żołnierzy Wojska Polskiego na Węgry w 1939 i 1940 roku. Upamiętnienie zostało sfinansowane ze środków Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie. 

Fot. Grzegorz Leszczyński/Starostwo Powiatowe w Sanoku