Instytut Pamięci Narodowej Konspiracja akowska i poakowska w powiecie brzozowskim (1939–1949) - Książki – Rzeszów -

Paweł Fornal, Konspiracja akowska i poakowska w powiecie brzozowskim (1939–1949). Geneza, struktura, działalność i likwidacja, Rzeszów 2010, 768 s.

Książka jest monografią Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej, Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” oraz Polskiej Podziemnej Armii Niepodległościowej – działających w powiecie brzozowskim. Ukazuje nieznany regionalny fragment zmagań z okupacją niemiecką, a następnie sowiecką i reżimem komunistycznym w pierwszych latach jego istnienia.

Zakres chronologiczny obejmuje dekadę pomiędzy listopadem a grudniem 1939 r., kiedy zaczęły powstawać pierwsze kadrowe struktury Służby Zwycięstwu Polski, przekształcone wkrótce w Związek Walki Zbrojnej, a lipcem 1949 r., gdy Urząd Bezpieczeństwa aresztował współpracowników Polskiej Podziemnej Armii Niepodległościowej, rozbijając ostatnie bastiony oporu wobec nowej władzy.

W pracy przedstawiono strukturę i działalność najważniejszych organizacji niepodległościowych i oddziałów zbrojnych, jak też ich rozpracowanie oraz likwidację przez wojewódzki i powiatowy aparat bezpieczeństwa. Opisane zostały również najważniejsze procesy karne brzozowskich konspiratorów przed wojskowymi sądami rejonowymi w Rzeszowie i Krakowie. Uzupełnieniem są aneksy zawierające m.in. obszerne biogramy uczestników miejscowej konspiracji.