Instytut Pamięci Narodowej Co kryje Oddziałowe Archiwum IPN w Rzeszowie – Anna Leszczyńska - Aktualności -

przesuń wstecz zdjęcia

przesuń dalej zdjecia

• 

Rzeszowskie Archiwum IPN, gdzie przechowywane są różnorodne materiały, stanowi niewątpliwie ogromną kopalnię wiedzy. Każdego dnia będziemy udostępniać Państwu ciekawe zdjęcia osób i wydarzeń, mówiące o historii naszej małej Ojczyzny.

Anna Leszczyńska (1924–2018), Sybiraczka, żołnierz AK, przodownik turystyki pieszej, górskiej i kajakowej PTTK, działaczka NSZZ „Solidarność”, „Świadek Historii” – urodziła się 6 maja 1924 r. w majątku Durniakowce k. Starej Uszycy na Podolu w zubożałej rodzinie ziemiańskiej jako córka Feliksa, inż. rolnika (byłego właściciela majątku przejętego przez władzę sowiecką) i Alfredy z d. Laskowskiej. Po pokoju ryskim w 1921 r. okolice Kamieńca Podolskiego, w tym należące do Leszczyńskich Durniakowce, zostały włączone do ZSRS, a majątek zamieniono w kołchoz. Wiosną 1927 r. Feliks Leszczyński i jego ojciec Stanisław zostali aresztowani przez NKWD i skazani na 5 lat katorżniczej pracy w kopalni rtęci na Uralu. W październiku 1927 r. NKWD aresztowało całą rodzinę Leszczyńskich, m.in. Alfredę, matkę Feliksa – Cecylię oraz dzieci Feliksa i Alfredy: Anię, Aleksandra (ur. w 1925 r.) i Pawła (ur. w 1927 r.). Wszyscy zostali zesłani do Irkucka, a następnie do kolonii Czernooziersk k. Biełogorska nad rzeką Amur. Z głodu, chorób i wycieńczenia zmarli wszyscy członkowie rodziny Leszczyńskich, poza Anią i jej rodzicami. W 1930 r. Feliks podjął próbę ucieczki z zesłania i po ujęciu został zamordowany w okrutny sposób – przez stratowanie końmi. Przy życiu zostały tylko Alfreda z córką Anią. Od śmierci zostały uratowane dzięki działaniom ojca Alfredy, legionisty Jana Laskowskiego, który za pośrednictwem PCK czynił starania o zwolnienie z zesłania córki i jej rodziny. 15 września 1932 r. Anna wraz z matką w wyniku wymiany więźniów politycznych pomiędzy II RP i ZSRS wróciły do kraju i zamieszkały w majątku Laskowskich w Horodence w województwie stanisławowskim. W 1935 r. Alfreda wyszła za mąż za nauczyciela Włodzimierza Chamowa, który często zmieniał miejsce pracy i zamieszkania, dlatego też w latach 1933–1938 Ania uczęszczała do kilku szkół powszechnych: w Horodence, Ponikowicy k. Brodów i w Głogowie k. Rzeszowa. Od jesieni 1938 r. zamieszkała z rodzicami w Równem na Wołyniu i podjęła naukę w tamtejszym gimnazjum, którego nie ukończyła z powodu wybuchu II wojny światowej. We wrześniu 1939 r. opatrywała rannych w szpitalu polowym jako sanitariuszka PCK. W styczniu 1940 r. wraz z najbliższą rodziną nielegalnie przekroczyła granicę Generalnej Guberni i przedostała się do Warszawy. Od marca 1940 r. mieszkała w Zwięczycy, a następnie od września 1940 r. do sierpnia 1944 r. w Bliziance k. Niebylca. W tym czasie pracowała jako robotnik fizyczny w fabryce porcelany elektrotechnicznej w Boguchwale. W czerwcu 1943 r. została zaprzysiężona w Armii Krajowej pod ps. „Nula” przez dowódcę plutonu strzeleckiego nr 5 AK Niebylec Eugeniusza Antonika ps. „Bunkier”. Przydzielono ją do sekcji sanitarnej plutonu strzeleckiego AK nr 8 w Bliziance oraz do drużyny WSK w Niebylcu. Oprócz funkcji sanitariuszki jej zadaniem było też zdobywanie środków dezynfekcyjnych i opatrunków dla podziemnego wojska. Była łączniczką pomiędzy dowódcami plutonów AK w Połomi i Baryczce oraz przewoziła tajne dokumenty do komendy Obwodu AK Rzeszów. W okresie od 16 do 30 lipca 1944 r., czyli przed i w trakcie akcji „Burza” przydzielona została do oddziałów partyzanckich AK, łącząc funkcje sanitariuszki i kucharki. Po wkroczeniu Armii Czerwonej i zakończeniu „Burzy” początkiem sierpnia 1944 r., aby uniknąć aresztowania przez NKWD, wyjechała z Blizianki i zamieszkała z rodzicami w Lutoryżu. Nie jest wykluczone, że nadal działała w konspiracji, choć tego w swoich oficjalnych życiorysach nie potwierdziła. Według relacji jej bliskiego przyjaciela i wieloletniego towarzysza wypraw turystycznych Zygmunta Solarskiego – Anna miała się mu zwierzyć w 1990 r., że po rozwiązaniu AK wiosną 1945 r. „otrzymała rozkaz od swojego dowódcy nie ujawniania się i wejścia w struktury tworzonej przez komunistów administracji oraz zaangażowania się w działania partii komunistycznej”. Po wojnie działała w Polskim Towarzystwie Krajoznawczym (PTK), a od 1950 r. w PTTK. Organizowała i prowadziła imprezy turystyczno-krajoznawcze dla młodzieży Rzeszowa i województwa rzeszowskiego, obozy szkoleniowe umożliwiające uzyskanie uprawnień przodowników turystyki pieszej, kajakowej i organizatorów turystyki dla młodzieży i dorosłych. Od 1962 r. pracowała w Zarządzie Wojewódzkim PTTK w Rzeszowie. Osobiście zorganizowała i była współorganizatorem wielu imprez turystycznych o zasięgu regionalnym i ogólnopolskim. Była jednym z pomysłodawców corocznych ponadregionalnych imprezy turystyczne jak: Rajd Szlakiem Partyzantów AK „Barbara”. Wychowując wiele pokoleń piechurów, kajakarzy i krajoznawców, była przez nich nazywana „Ciocią” i ten jej pseudonim był popularny nie tylko na Podkarpaciu, ale również wśród przewodników turystycznych w kraju. W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX w. utrzymywała bliskie kontakty z byłem komendantem Obwodu AK Rzeszów kpt. Edwardem Brydakiem, który pracował w Zarządzie Wojewódzkim PTTK w Rzeszowie i przewodniczył tamtejszej Komisji Historycznej oraz Komisji Weryfikacyjnej ZBoWiD-u. Od sierpnia 1980 r. była aktywnym członkiem i działaczem NSZZ „Solidarność”. W latach 1981–1990 pełniła funkcję sekretarza KZ NSZZ „Solidarność” w ZW PTTK w Rzeszowie. W okresie od 2 stycznia do 18 lutego 1981 r., w trakcie strajku chłopskiego, na zmianę z Tadeuszem Kensym i Grażyną Kalandyk, prowadziła biuro przepustek oraz pisała sprawozdania z obrad. Po podpisaniu porozumień i zakończeniu strajku jako wolontariuszka działała w NSZZ „Solidarność” RI, prowadząc dokumentację związku. Po wprowadzeniu stanu wojennego 13 grudnia 1981 r. brała udział w organizowaniu pomocy dla internowanych. W latach 1990–2000 społecznie prowadziła Biuro RW NSZZ „Solidarność” RI w Rzeszowie. Od 25 lipca 1999 r. była także zelatorką Apostolstwa Matki Bożej Patronki Dobrej Śmierci przy parafii Podwyższenia Krzyża Świętego w Rzeszowie. Od 1991 r. aktywnie działała w Związku Sybiraków Oddział w Rzeszowie i była jedną z inicjatorek budowy w Rzeszowie pomnika „Zesłańców Sybiru”. Od 5 października 1994 r. była członkiem ŚZŻAK Koło nr 1 w Rzeszowie. 19 lipca 2004 r. Minister Obrony Narodowej mianował ją na stopień porucznika, a 3 maja 2015 r. kapitana w st. spoczynku. Jako świadek wydarzeń historycznych brała udział w lekcjach prowadzanych w rzeszowskich szkołach. Uczestniczyła w projekcie „Drogi do wolności” udzielając wywiadów uczniom Gimnazjum nr 8, Szkoły Podstawowej nr 28 i młodzieży PTTK-owskiej. Współpracowała również z rzeszowskim Oddziałem IPN przy licznych projektach edukacyjnych skierowanych do młodzieży. 17 czerwca 2008 r. Prezydent RP. prof. Lech Kaczyński odznaczył ją Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej i działalność na rzecz środowisk kombatanckich. 2 grudnia 2014 r. na uroczystej gali w Filharmonii Podkarpackiej w Rzeszowie Prezes IPN dr Łukasz Kamiński wręczył jej Nagrodę Honorową „Świadka Historii”, co było zwieńczeniem jej prawie 70-letniej działalności społecznej i patriotycznej. Zmarła 24 lipca 2018 r. w Rzeszowie. 

Zbiór Anny Leszczyńskiej zawiera oryginalne zdjęcia z lat 1970–1989, dokumentujące wydarzenia społeczno-polityczne na Wybrzeżu oraz cyfrowe kopie zdjęć archiwalnych z lat 1923–2010 pochodzące z prywatnego archiwum Anny Leszczyńskiej – zdjęcia rodzinne oraz zdjęcia dokumentujące jej działalność w AK, PTK i PTTK oraz w NSZZ „S”. 

Notka biograficzna została opracowana m.in. w oparciu o ustalenia dra Pawła Fornala, pracownika Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Rzeszowie.

Zdjęcie 001. Zdjęcie ślubne Feliksa i Alfredy Leszczyńskich. Od lewej: Władysława Leszczyńska (siostra Feliksa), Jan Laskowski (ojciec Alfredy), Alfreda Leszczyńska z domu Laskowska i jej mąż – Feliks Leszczyński. Zdjęcie wykonane w 1923 r. w zakładzie fotograficznym „Kodesch” w Kamieńcu Podolskim.

Zdjęcie 002. Feliks Leszczyński z żoną Alfredą Leszczyńską z d. Laskowską i dziećmi: Anną Leszczyńską (dziewczynka z kokardami) i Aleksandrem Leszczyńskim. Folwark (kołchoz) Durniakowce nad Dniestrem koło Starej Uszycy na Podolu (na terenie USSR – Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Sowieckiej), ok. 1926 r.

Zdjęcie 003. Durniakowce nad Dniestrem koło Starej Uszycy na Podolu (na terenie USSR – Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Sowieckiej), folwark (kołchoz) zarządzany przez byłego właściciela Feliksa Leszczyńskiego, 1926 r. Od lewej stoją: Feliks Leszczyński (ojciec Anny), Władysława Leszczyńska (siostra Feliksa), ciotka Kazia (siostra Feliksa – Kazimiera Leszczyńska, po mężu Paderewska), Leon Paderewski (mąż Kazimiery), Michał Peliszenko. Od lewej siedzą: Alfreda Leszczyńska z synem Pawełkiem, Anna Leszczyńska (dziewczynka z lalką), Cecylia Leszczyńska z d. Jaworska (żona Stanisława, matka Feliksa, babcia Anny), Aleksander Leszczyński (brat Anny) na kolanie dziadka – Stanisława Leszczyńskiego, Stanisław Peliszenko na kolanach Jadwigi Leszczyńskiej-Peliszenko (córki Stanisława, żony Michała Peliszenki).

Zdjęcie 004. Wymiana więźniów wojskowych i politycznych między Polską a Związkiem Sowieckim 15 września 1932 r. na granicy polsko-sowieckiej na sowieckim punkcie granicznym koło polskiej stacji Kołosowo. Wśród Polaków wjeżdżających do Polski była m.in. Anna Leszczyńska z mamą Alfredą. Na bramie stojącej na granicy polsko-sowieckiej znajduje się napis: Πривет Tpyдящимся Запада (co można przetłumaczyć: Witamy lud pracujący Zachodu).

Zdjęcie 005. Wymiana więźniów wojskowych i politycznych między Polską a Związkiem Sowieckim 15 września 1932 r. na granicy polsko-sowieckiej na sowieckim punkcie granicznym koło polskiej stacji Kołosowo. Wśród Polaków wjeżdżających do Polski była m.in. Anna Leszczyńska z mamą Alfredą. Na bramie stojącej na granicy polsko-sowieckiej znajduje się napis: Πривет Tpyдящимся Запада (co można przetłumaczyć: Witamy lud pracujący Zachodu).

Zdjęcie 006. Jan Laskowski – dziadek Anny (w środku), Alfreda Leszczyńska (druga z lewej), Anna Leszczyńska (siedzi pierwsza z prawej). Horodenka, ok. 1933 r.

Zdjęcie 007. Święto Lasu w Ponikowicy k. Brodów w 1937 r. Pierwszy z prawej: Włodzimierz Chamów (ojczym Anny), czwarta z lewej: Anna Leszczyńska.

Zdjęcie 008. Dzieci w dniu przystąpienia do I Komunii Świętej w Horodence, 04-06-1933 r. W środku ksiądz katecheta Władysław Smereka (1907–1983), na prawo od niego – Anna Leszczyńska.

Zdjęcie 009. Anna Leszczyńska jako uczennica klasy VII Szkoły Powszechnej w Głogowie, 1938 r.

Zdjęcie 010. Uczniowie klasy VII wraz z nauczycielami Szkoły Powszechnej w Głogowie (obecnie: Głogów Małopolski), czerwiec 1938 r. W drugim rzędzie od dołu, druga od lewej: Anna Leszczyńska; w środku w czarnym garniturze nauczyciel Władysław Cezar.

Zdjęcie 011. Anna Leszczyńska ok. 1942 r.

Zdjęcie 012. Szkolenie AK w Bliziance k. Niebylca, 14 czerwca 1943 r. Od prawej: Kazimierz Indyk ps. „Orłów”, Anna Leszczyńska ps. „Nula”, NN, Stanisława Bator (po wojnie żona Henryka Pięciaka ps. „Brutus”), Józef Indyk ps. „Patyk”.

Zdjęcie 013. Szkolenie AK w Bliziance k. Niebylca, czerwiec 1943 r. Od prawej: Anna Leszczyńska ps. „Nula” i Stanisława Górnicka ps. „Stalka”.

Zdjęcie 014. Żołnierze AK z Blizianki podczas zwózki drewna przy użyciu zaprzęgu konnego. Pierwszy z lewej: Henryk Pięciak ps. „Brutus”.

Zdjęcie 015. Żołnierze AK z Blizianki. Od lewej: Józef Indyk ps. „Patyk” i Kazimierz Indyk ps. „Orłów”. Brak daty.

Zdjęcie 016. Obóz Krajoznawczy Ziemi Rzeszowskiej w Myślenicach, ok. 1948 r. Pierwsza z lewej: Anna Leszczyńska.

Zdjęcie 017. Obóz Krajoznawczy Ziemi Rzeszowskiej w okolicach miejscowości Łysina w pow. żywieckim, ok. 1949 r. U góry, trzecia z lewej – Anna Leszczyńska (w białej bluzce), na prawo od niej Włodzimierz Chamów.

Zdjęcie 018. Obóz Krajoznawczy Ziemi Rzeszowskiej w Myślenicach, ok. 1949 r. Na górze, druga od prawej: Anna Leszczyńska.

Zdjęcie 019. Obóz Krajoznawczy Ziemi Rzeszowskiej w okolicach miejscowości Łysina w pow. żywieckim, 13 lipca 1949 r. Anna Leszczyńska siedzi pierwsza z prawej.

Zdjęcie 020. Kąpiel w Wisłoku w Babicy, 25 maja 1950 r. Pierwsza z prawej: Anna Leszczyńska.

Zdjęcie 021. Biwak pod Rabią Skałą w Bieszczadach, 12 sierpnia 1956 r.

Zdjęcie 022. Widok z Połoniny Wetlińskiej na Połoninę Caryńską podczas IX Rajdu Przyjaźni w Bieszczadach, wrzesień 1962 r.

Zdjęcie 023. IX Rajd Przyjaźni w Bieszczadach, wrzesień 1962 r.

Zdjęcie 024. Autobus marki SAN H100 należący do rzeszowskiego oddziału PTTK w Rzeszowie. Pierwsza z lewej: Anna Leszczyńska. Ok. 1968 r.

Zdjęcie 025. Redaktor Polskiego Radia Rzeszów Irena Sokołowicz (druga z prawej) rozmawia w Kamionce z członkami rzeszowskiego oddziału PTTK, ok. 1968 r. Była to pierwsza tego typu audycja zrealizowana przez Polskie Radio Rzeszów poza studiem (w terenie) z udziałem członków PTTK. Trzecia od prawej: Anna Leszczyńska.

Zdjęcie 026. Anna Leszczyńska na spływie kajakowym na rzece Bug. Brak daty.

Zdjęcie 027. Anna Leszczyńska (z nierozpoznanym mężczyzną) na turystycznym szlaku. Brak daty.

Zdjęcie 028. Rynek w Rzeszowie. Widok na siedzibę PTTK w Rzeszowie. Na zdjęciu widoczny jest autobus marki SAN H100 należący do rzeszowskiego oddziału PTTK w Rzeszowie. Na ławeczce siedzi Anna Leszczyńska – szósta od lewej, w jasnej kurtce. Ok. 1968 r.

Zdjęcie 029. Watra (ognisko) na Hali Gąsienicowej w setną rocznicę powstania Galicyjskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, sierpień 1973 r.

Zdjęcie 030. Anna Leszczyńska na strajku chłopskim w Rzeszowie w biurze przepustek, styczeń–luty 1981 r.

Zdjęcie 031. Anna Leszczyńska odznaczona Krzyżem Kawalerskim OOP – 1985 r.

Zdjęcie 032. Członkowie PTTK z Rzeszowa u papieża Jana Pawła II w Castel Gandolfo, 28 sierpnia 1985 r. W pierwszym rzędzie, pierwszy od lewej: Zygmunt Solarski, trzeci – z makietką kościoła w Sękowej – Marian Buda, na prawo od Papieża – ks. Franciszek Rząsa, w górnym rzędzie, pierwsza od prawej: Anna Leszczyńska. Fot. Arturo Mari.

Zdjęcie 033. Poświęcenie sztandaru Związku Sybiraków przez bpa rzeszowskiego Kazimierza Górnego 07 lutego 1993 r.. W poczcie sztandarowym znajduje się Anna Leszczyńska.

Zdjęcie 034. Prezydent RP prof. Lech Kaczyński dekoruje Annę Leszczyńską Krzyżem Oficerskim OOP, 17 czerwca 2008 r.

Zdjęcie 035. Anna Leszczyńska (pierwsza z prawej) odznaczona Krzyżem Oficerskim OOP, 17 czerwca 2008 r.