E-Księgarnia
W Gdyńskim Centrum Filmowym 27 września odbyła się dyskusja „Dzieci opozycji” wokół filmu w reżyserii Arkadiusza Gołębiewskiego pt. „Wolna Rzeczpospolita Łupkowska”. W panelu uczestniczyli Agata Kłopotowska (córka opozycjonisty Antoniego Lenkiewicza), Mirosław Styczeń, dr Jarosław Szarek (prezes IPN), Dariusz Iwaneczko (dyrektor Oddziału IPN w Rzeszowie).
– W kontekście obejrzanego filmu, mówimy o „Solidarności”, niezwykłym ruchu, który przyczynił się do obalenia systemu komunistycznego. Mam nieodparte wrażenie, że obecnie bardzo często umyka nam znaczenie tego, co dokonali ludzie „S”. IPN robi wiele, by ich doceniać. A formą tego docenienia są przyznawane przez Instytut Krzyże Wolności i Solidarności – mówił prezes IPN.
– Kwestią fundamentalną dla mnie była wiara. To ona nauczyła mnie odróżniać zło od dobra. To ona niejako popchnęła mnie w zaangażowanie opozycyjne, w Solidarność – podkreślił Mirosław Styczeń, jeden z bohaterów filmu.
13 grudnia 1981 roku komuniści, pod dowództwem towarzysza generała Wojciecha Jaruzelskiego wprowadzili w Polsce stan wojenny, by rozbić wielomilionowy związek i ruch społeczny „Solidarność”. W wyniku działań komunistycznego aparatu represji śmierć poniosło kilkudziesięciu Polaków. W 52 ośrodkach odosobnienia rozmieszczonych na terenie całej Polski internowano łącznie blisko 10 tys. osób. Blisko 300 internowanych trafiło do Ośrodka Odosobnienia w Nowym Łupkowie, który działał od 20 marca do 23 grudnia 1982 r. Internowani pochodzili w dużej mierze ze Śląska i Podkarpacia. Byli to robotnicy, pracownicy umysłowi, działacze związków zawodowych, naukowcy i studenci. W ośrodku tym prężnie rozwijało się życie kulturalne, nielegalnie wydawano biuletyny, pieczątki, znaczki i koperty o tematyce patriotycznej.
W 2017 roku podczas remontu w Zakładzie Karnym w Łupkowie na ścianie odkryto napis „Solidarność”. Jego twórcą był Stanisław Simoni – przewodniczący Komisji Zakładowej Solidarności z Cieszyna, internowany w ZK w Łupkowie. Napis zachowano dla potomnych, dzięki staraniom rzeszowskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej. Przeprowadzono zabieg jego przeniesienia i konserwacji. Obecnie napis ten ma charakter swoistego mobilnego upamiętnienia – prezentowany w siedzibie Oddziału IPN w Rzeszowie. Prawdopodobnie jest to jedyna tego typu pamiątka z ośrodków internowania zachowana w tej formie.
Powyższe wydarzenia stały się pretekstem do powstania filmu dokumentalnego pt. „Wolna Rzeczpospolita Łupkowska”. Historia ratowania napisu, jego wykucie wraz z kawałkiem ściany i umieszczenie w gablocie jak zabytkowego fresku, staje się przyczynkiem do wielu wspomnień i refleksji czym był stan wojenny wtedy, czym jest po latach. Film Arkadiusza Gołębiewskiego wraz z odkuwaniem kolejnych warstw tynku i farby pokrywającej napis pokazuje opresyjność poprzedniego systemu, jego brutalność dla rodzin osadzonych. Wyjątkowością filmu jest nieobecny w przestrzeni publicznej dotyczącej tamtych dni wątek żon i dzieci internowanych, które aby odwiedzić swych bliskich musiały pokonywać setki kilometrów mijając niedogodności klimatu, ograniczenia swobód itp. Dla dzieci uwięzionych rodziców 5 letniej wówczas Oli i 12 letniej Agaty stało się to przyczynkiem do trwającej do dziś przyjaźni.