Dzień ten jest poświęcony żołnierzom antykomunistycznego i niepodległościowego podziemia. Ustanowił go w 2011 r. Parlament „w hołdzie Żołnierzom Wyklętym - bohaterom antykomunistycznego podziemia, którzy w obronie niepodległego bytu Państwa Polskiego, walcząc o prawo do samostanowienia i urzeczywistnienia dążeń demokratycznych społeczeństwa polskiego, z bronią w ręku, jak i w inny sposób przeciwstawili się sowieckiej agresji i narzuconemu siłą reżimowi komunistycznemu”.
Żołnierze Wyklęci, Niezłomni tworzyli polskie powojenne podziemie niepodległościowe i antykomunistyczne. Był to ruch partyzancki, stawiający opór sowietyzacji Polski i podporządkowania jej ZSRR, toczący walkę ze służbami bezpieczeństwa ZSRR i podporządkowanymi im służbami w Polsce.
Pomysł ustanowienia święta w tym terminie wysunął ówczesny prezes Instytutu Pamięci Narodowej Janusz Kurtyka. Tego dnia w 1951 r. w więzieniu mokotowskim wykonano wyrok śmierci na siedmiu członkach IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”: Łukaszu Cieplińskim, Mieczysławie Kawalcu, Józefie Batorym, Adamie Lazarowiczu, Franciszku Błażeju, Karolu Chmielu i Józefie Rzepce – będących ostatnimi ogólnopolskimi koordynatorami „Walki o Wolność i Niezawisłość Polski z nową sowiecką okupacją”.
1 marca 2024 r. Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych obchody wojewódzkie w Rzeszowie pod Patronatem Honorowym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy.
Program obchodów:
- 10.00 – Msza Święta w Kościele Farnym pw. św. Wojciecha i Stanisława w Rzeszowie (ul. Plac Farny 5)
- 10.45 – przejście uczestników uroczystości przed pamnikiem Pomięci Pamięci Żołnierzy Wyklętych
- 11.00 – oficjalne uroczystości przed Pomnikiem Pamięci Żołnierzy Wyklętych (skwer przy Rondzie Żołnierzy Wyklętych)
2 marca 2024 r., Rzeszów - Sala Koncertowa Instytutu Muzyki Uniwersytetu Rzeszowskiego (ul. Generała Jarosława Dąbrowskiego 83)
- 18.00 – Koncert Credo Wyklętych
Wykonawcy: Orkiestra Wojskowa z Rzeszowa, Chór Służb Mundurowych z Rzeszowa, Chór Męski Resonantae z Bratkowic, Męski Chór Gloria z Wysokiej Głogowskiej, Chór Rolników z Wielopola Skrzyńskiego, Męski Zespół Gaudens Gaudebo z Rzeszowa, Chór Męski TŚ „„Melodia” z Mielca, Chór Alba Cantans z Rzeszowa, Chór „ECHO” ZNP i RCKP z Krosna, Chór Veritas z Nowosielec, Chór Sokół z Frysztaka
Dyrygenci: Agata Ćwiklak, Anna Marek-Kamińska
Solo: Karolina Andreasik, Paweł Bazan, Mirosław Dymon, Maciej Gallas, Marcin Kasprzyk
W programie: kompozycje i aranżacje Dominika Lasoty:
Jestem Polakiem, List do córki Zosi, Idą Leśni, Modlitwa Obozowa, Ostatnie słowa Inki, Mała dziewczynka z AK, Gryps do żony, List dzieci, Szara piechota, Uwertura i Adagio
12 marca 2024 r., Rzeszów - Sala Audytoryjna Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego (al. Łukasza Cieplińskiego 4)
- 14.00 Wracamy po swoich. Poszukiwanie i identyfikacja Żołnierzy Wyklętych. Debata panelowa wokół książki Przemysława Bystrzyckiego pt. „Labirynt”
Uczestnicy:
- prof. dr hab. Krzysztof Szwagrzyk (zastępca prezesa IPN),
- dr hab. prof. UR Jan Wolski (Uniwersytet Rzeszowski),
- dr Mirosław Surdej (IPN Rzeszów),
- Waldemar Wiglusz (Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Przemyślu)
Prowadzenie:
- dr hab. Dariusz Iwaneczko (IPN Rzeszów)
5 lutego – 29 marca 2024 r. prezentacja wystawy „Polskie Państwo Podziemne na Rzeszowszczyźnie 1939-1944/45” w Publicznym Katolickim Liceum Ogólnokształcącym im. Anny Jenke w Jarosławiu,
1 marca 2024 r. godz. 9:00 – prelekcję „Pułkownik Łukasz Ciepliński” dla uczniów Szkoły Podstawowej w Radomyślu Wielkim wygłosi Katarzyna Kyc,
3 marca 2024 r. godz. 11:00 – udział dr hab. Dariusza Iwaneczko, dyrektora Oddziału w Rzeszowie w uroczystym odsłonięciu pomnika Ludwika Marszałka ps. „Zbroja” oraz Żołnierzy Niezłomnych z Odwodu SZP-ZWZ-AK Dębica. Zapraszamy na stoisko Wydawnictwa IPN, gdzie będzie można nabyć książkę Podpułkownik Ludwik Marszałek ps. „Zbroja” dr hab. Tomasza Balbusa oraz inne publikacje wydane przez Instytutu Pamięci Narodowej,
3 marca 2024 r. godz. 13:00 – „Pokolenie Baczyńskiego”- wernisaż wystawy, oprowadzenie i prelekcja dra Jacka Magdonia podczas wydarzenia „Tropem Wilczym. Bieg Pamięci Żołnierzy Wyklętych” w Parku Historycznym Blizna,
4 marca 2024 r. godz. 12:00 – prelekcja dr. Pawła Fornala „Krośnieńscy Żołnierze Niezłomni. Wybrane sylwetki” i projekcja filmu „Zapora” reż. Konrad Starczewski dla uczniów i studentów Państwowej Akademii Nauk Stosowanych w Krośnie,
4 marca 2024 r. godz. 9:00 – wykład dr. Mirosława Surdej „Podziemie niepodległościowe na Rzeszowszczyźnie po 1944 roku” dla uczniów szkół podstawowych z Przecławia,
5 marca 2024 r. godz. 12:00 i 15:00 – wykład dr Mirosława Surdeja „Podziemie Niepodległościowe na Rzeszowszczyźnie po 1944 roku” dla uczniów i studentów Uczelni Państwowej im. Jana Grodka w Sanoku,
5 marca 2024 r. godz. 9:00 – wykłady „Żołnierze Wyklęci” dla uczniów Szkoły Podstawowej w Golcowej wygłosi Maciej Rędziniak
5 marca 2024 r. godz. 18:00 – w ramach cyklu „Filmowe wtorki z IPN w Kinie Zorza” w Rzeszowie odbędzie się pokaz filmu „Raport Pileckiego”, przed emisją historyk IPN wygłosi prelekcję wprowadzającą w tematykę filmu,