Nawigacja

Aktualności

77. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego

Powstanie Warszawskie wybuchło 1 sierpnia 1944 r. o godz. 17:00. Było największą akcją zbrojną podziemia w okupowanej przez Niemców Europie, zorganizowaną przez Armię Krajową. Trwało 63 dni.

Na mocy rozkazu komendanta głównego Armii Krajowej, gen. Tadeusza Komorowskiego „Bora”, powstanie warszawskie rozpoczęło się 1 sierpnia 1944 r. o 17.00, tzw. godzinie „W”. Miało na celu wyzwolenie stolicy spod niemieckiej okupacji przed wkroczeniem do niej Armii Czerwonej. Armia Krajowa i władze Polskiego Państwa Podziemnego zamierzały ujawnić się i wystąpić wobec Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego (utworzonego w Lublinie i zależnego od woli Stalina) w roli gospodarza (jako jedyna legalna władza niepodległej Rzeczypospolitej). Powstanie planowane na kilka dni upadło 3 października po 63 dniach walki. W jego wyniku zginęło od 16 tys. do 18 tys. Żołnierzy AK i od 150 tys. do 180 tys. cywilów. Po kapitulacji Warszawa została doszczętnie zniszczona przez Niemców.

O ile pod względem militarnym powstanie zakończyło się klęską, o tyle pod względem politycznym miało znaczenie ogromne. Rozpoczynając je, Polacy zademonstrowali dążenie do odzyskania i utrzymania niepodległości. Jak pisał po wojnie Jan Nowak-Jeziorański, uczestnik tego niepodległościowego zrywu, legendarny „kurier z Warszawy”, „walka nie była daremna”, a powstanie warszawskie sprawiło, że „państwo polskie, chociaż zniewolone i wasalne, zachowało swoją odrębność, przetrwało Stalina, który w swych zamysłach prawdopodobnie chciał z niego z czasem uczynić część ZSRS”.


W Rzeszowie przed Pomnikiem Pamięci Żołnierzy Armii Krajowej Podokręgu „Rzeszów” odbyły się uroczystości upamiętniające 77. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego. 
Uczestnicy wydarzenia wzięli udział w modlitwie w intencji poległych, wysłuchali przemówień okolicznościowych władz lokalnych i rządowych oraz Apelu Poległych. 
Przed Pomnikiem złożono także kwiaty. Podczas uroczystości podkreślono, że w Powstaniu Warszawskim wzięło udział wielu żołnierzy prawie z każdego powiatu polski południowo-wschodniej. 

Wśród walczących w stolicy było wielu mieszkańców terenów dzisiejszego Podkarpacia m.in. dowódca warszawskiego korpusu AK, pułkownik później generał Antoni Chruściel, dowódca rzeszowskiej dywersji Władysław Miciek pseudonim Mazepa, czy pułkownik Antoni Sanojca. W stolicy walczył pochodzący z Pstrągowej pułkownik Iranek Osmecki. Powstańcom pomagały - Czesława Łyszczarz i Józefa Dudek sanitariuszki pochodzące z Godowej.

Na terenie dawnego województwa lwowskiego organizowana była także pomoc dla powstańców. Niestety stuosobowy oddział z inspektoratu rzeszowskiego między Kolbuszową a Sokołowem, został otoczony przez żołnierzy Armii Czerwonej. Pół tysiąca żołnierzy AK wyruszyło w stronę Warszawy w ramach zgrupowania San. Dotarli w okolice Nowej Sarzyny, gdzie zostali rozbrojeni i zatrzymani przez NKWD. Większość trafiła do sowieckich łagrów.

Do stolicy w okresie okupacji niemieckiej trafiło wielu wybitnych osób – dowódców, oficerów, ale też prostych żołnierzy. Oni szykowali się na ten moment. To byli ludzie, którzy brali bezpośredni udział w powstaniu, ale też wspierali powstańców w łączności czy służbach medycznych – powiedział dr Dariusz Iwaneczko, Dyrektor Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Rzeszowie


Organizatorami uroczystości byli:

- żołnierze Armii Krajowej wraz z księdzem Duszpasterzem Okręgu Podkarpackiego ŚZŻAK
- prezydent Miasta Rzeszowa
- dowódca 21. Brygady Strzelców Podhalańskich
- dowódca 3 Podkarpackiej Brygady Obrony Terytorialnej
- dyrektor Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie

Fot. Radosław Sołek - IPN O/Rzeszów

do góry