W związku z przypadającą w tym roku 40. rocznicą Porozumień Rzeszowsko-Ustrzyckich oraz 40. rocznicą powstania NSZZ Rolników Indywidualnych „Solidarność” Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie organizuje wiele inicjatyw upamiętniających tamte szczególne wydarzenia w historii regionu, które miały zasięg i znaczenie ogólnopolskie.
- 19 lutego 2021 r., godz. 10:00 – konferencja popularnonaukowa online, która będzie transmitowana na kanale YouTube/IPNtvKonferencje i facebook.com/IPN.Rzeszow
Konferencję otworzy dr Dariusz Iwaneczko - dyrektor Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Rzeszowie, a poprowadzi Katarzyna Gajda-Bator – asystent prasowy. Prelegentami będą historycy Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Rzeszowie:
– Tomasz Bereza „Złowrogi cień kołchozu. Podkarpaccy chłopi wobec kolektywizacji”
– dr Bogusław Wójcik „Strajki i porozumienia w Ustrzykach Dolnych i Rzeszowie jako etap w dążeniu środowisk wiejskich do utworzenia niezależnych samorządnych związków zawodowych”
– dr hab. Mariusz Krzysztofiński „Biskup Ignacy Tokarczuk i duchowieństwo diecezji przemyskiej wobec NSZZ RI „Solidarność"
– dr Marcin Bukała „Miejsce strajków chłopskich i porozumień w Ustrzykach Dolnych i Rzeszowie w historii polskiego ruchu ludowego” - Film „Chłopski bunt '81”, który Telewizja Polska wyemituje w związku z 40. rocznicą podpisania Porozumień Rzeszowsko-Ustrzyckich. Dokument mówi o strajkach rolników, które wspierali przedstawiciele NSZZ „Solidarność”. Porozumienia przyczyniły się do powstania i zarejestrowania NSZZ Rolników Indywidualnych „Solidarność”. Autorami scenariusza są Beata Pardel i Grzegorz Boratyn z TVP3 Rzeszów. Narratorem w filmie jest dr Marcin Bukała. W rolę statystów wcielili się m.in. Katarzyna Gajda-Bator i dr Piotr Szopa z IPN Oddział w Rzeszowie. Premiera filmu – 26 lutego 2021 r. o godz. 20:00 w TVP Historia.
- Infografiki. Pięć plansz edukacyjnych przygotowanych przez Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej IPN w Rzeszowie, na których w przejrzysty sposób przedstawiono genezę, przebieg i konsekwencje strajków chłopskich i porozumień w Ustrzykach Dolnych i Rzeszowie. Inforgafiki do pobrania na stronach internetowych Instytutu Pamięci Narodowej.
- Banery na elewacji siedziby Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie przy ul. Słowackiego 18, zawisną fotogramy przedstawiające wydarzenia ze strajków w Ustrzykach Dolnych i Rzeszowie, które zakończyły się podpisaniem tzw. Porozumień Rzeszowsko-Ustrzyckich i przyczyniły się do rejestracji NSZZ Rolników Indywidualnych „Solidarność” 12 maja 1981 r. w Warszawie.
- Dodatek historyczny do prasy lokalnej. Historycy Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Rzeszowie przygotowali artykuły: dr Bogusław Wójcik „W obronie polskiej wsi – 40. rocznica strajków i porozumień w Ustrzykach Dolnych i Rzeszowie”. Tomasz Bereza „Widmo kołchozów”, dr hab. Mariusz Krzysztofiński „Duchowieństwo diecezji przemyskiej wobec strajków chłopskich w Ustrzykach Dolnych i Rzeszowie”, dr Janusz Borowiec – „Realizacja i obchody porozumień rzeszowsko-ustrzyckich w latach 1981–1989”. Materiał ukaże się w tygodniku „Życie Podkarpackie” – 17 lutego, w dziennikach „Nowiny” i „Super Nowości” – 18 lutego oraz w „Tygodniku Sanockim” – 19 lutego 2021 r.
- Wystawa „Tu rodziła się Solidarność Rolników”. 21 kwietnia 2021 r. w 15 miastach w Polsce zostanie zainaugurowana wystawa koordynowana przez Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie. Opowiada o historii powstania Solidarności Rolników od początku pierwszych kół założycielskich, poprzez strajki w Ustrzykach i Rzeszowie, zakończone podpisaniem porozumień w nocy z 18 na 19 lutego 1981 r. między rolnikami a władzami PRL pod nazwą Porozumień Rzeszowsko-Ustrzyckich. Następnie Zjazd Zjednoczeniowy NSZZ RI „Solidarność” z 8-9 marca 1981 r. w Poznaniu, ostateczną rejestrację NSZZ Rolników Indywidualnych „Solidarność”, po stan wojenny.
Wystawa ma charakter modułowy, który przedstawia działania rolników oraz zmiany na polskiej wieś, aż do powstawania Solidarności w poszczególnych rejonach Polski. Finałowa prezentacja całości wystawy została zaplanowana na 12 maja 2021 r. w Warszawie w dniu rejestracji NSZZ Rolników Indywidualnych „Solidarność”.