Nawigacja

Aktualności

39. rocznica wprowadzenia w Polsce stanu wojennego – działania IPN Oddział w Rzeszów

W nocy z 12 na 13 grudnia 1981 r. na terytorium całego kraju wprowadzono stan wojenny. Decyzję o jego wprowadzeniu starano się zalegalizować antydatowanym Dekretem Rady Państwa z 12 grudnia 1981 r. o stanie wojennym i Uchwałą Rady Państwa w sprawie wprowadzenia stanu wojennego ze względu na bezpieczeństwo państwa. Uzasadniano go potrzebą przeciwdziałania chaosowi i anarchii wywołanych postępowaniem radykalnych działaczy „Solidarności”. W intencji władz komunistycznych leżało zahamowanie wolnościowego zrywu Polaków i niedopuszczenie do demontażu systemu totalitarnego w Polsce. Do operacji wprowadzenia stanu wojennego użyte zostały: Ludowe Wojsko Polskie, Milicja Obywatelska i Służba Bezpieczeństwa. We wszystkich województwach ustanowiono komisarzy wojskowych, będących pełnomocnikami Komitetu Obrony Kraju. Działania operacyjne na terenie czterech województw Polski południowo-wschodniej przebiegały podobnie, jak w całym kraju. Funkcjonariusze SB i MO włamali się do siedzib Zarządów Regionów oraz Komisji Zakładowych, skąd wynieśli dokumenty oraz większość sprzętu, demolując przy okazji lokale. Największe, kluczowe zakłady pracy zostały zmilitaryzowane, a kontrolę nad nimi przejęli delegowani komisarze wojskowi. Równocześnie z wprowadzeniem stanu wojennego realizowano zaplanowane i przygotowane przez komunistyczny aparat bezpieczeństwa operacje „Klon”, „Jodła” i „Azalia”. W ramach operacji „Klon” SB przeprowadziła rozmowy ostrzegawcze z działaczami „Solidarności”. Kryptonimem „Jodła” nazwano akcję internowania wytypowanych przez bezpiekę osób. Już pierwszej nocy, na terenie dzisiejszego Podkarpacia internowano ich ok. 340 (w okresie całego stanu wojennego ok. 445). Celem operacji „Azalia” było zablokowanie łączności telefonicznej. W całym kraju przerwano nadawanie audycji radia i telewizji. 13 grudnia 1981 r. nadawano jedynie telewizyjne oświadczenie gen. Wojciecha Jaruzelskiego, przewodniczącego powołanej dzień wcześniej Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego – niekonstytucyjnego organu tworzonego przez wyższych oficerów LWP. Zawieszono wydawanie większości gazet. W Polsce południowo–wschodniej ukazywały się tylko „Nowiny” – organ prasowy Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Rzeszowie. Wprowadzono cenzurę korespondencji. Od godziny 22.00 do 6.00 obowiązywała godzina milicyjna. Na ulicę wyszły patrole wojskowe. Zawieszono działanie związków zawodowych i wielu organizacji społecznych. Zawieszona została m.in. działalność szkół, placówek kultury, a także organizacji sportowych i turystycznych. Za złamanie przepisów dekretu o stanie wojennym i innych zarządzeń władz groziły surowe kary, do kary śmierci włącznie, które miały orzekać sądy wojskowe w trybie doraźnym.

W związku z 39. rocznicą wprowadzenia w Polsce stanu wojennego Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie zaplanował następujące działania:

  • Wspólna akcja IPN Oddział w Rzeszowie z Podkarpackim Urzędem Wojewódzkim w Rzeszowie polegająca na przesłaniu wszystkim uczestnikom Kongresu Osób Represjonowanych, Działaczy Solidarności i Kombatantów ( w tym roku ze względów na stan epidemii nie odbędzie się w dotychczasowej formie ) materiałów edukacyjnych, filmów oraz listów z podziękowaniem za walkę o wolność i suwerenność Ojczyzny oraz za wkład wniesiony w staniu na straży pamięci o tamtych wydarzeniach.
  • 8 grudnia 2020 r. wystąpienie dr. Marcina Bukały z OBBH pt. „Stan wojenny w Polsce południowo-wschodniej w kolejną rocznicę jego wprowadzenia” w audycji „Wiek Niepodległości” w Katolickim Radiu Via godz. 19.40, powtórka programu 13 grudnia 2020 r. o godz. 17.00.
  • 9 grudnia 2020 r. wykład online „Stan wojenny 1981” wygłosi Maciej Rędziniak z OBEN dla Centrum Polonijnego Uniwersytetu Rzeszowskiego o godz. 11.00. 
  • 13 grudnia 2020 r.  udział dr Dariusza Iwaneczko – dyrektora IPN Oddział w Rzeszowie i dr Marcina Bukały z OBBH w debacie z opozycjonistami i młodzieżą szkół średnich pt. Idea „Solidarności” na Podkarpaciu. Transmisja w Polskim Radiu Rzeszów godz. 20.00
  • 13 grudnia 2020 r.  delegacja Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie, jak co roku, weźmie udział w uroczystej mszy świętej za Ojczyznę i ofiary stanu wojennego w kościele farnym w Rzeszowie o godz. 12.15 oraz złożeniu kwiatów i zapaleniu zniczy pod krzyżem misyjnym. Uwaga! Ze względu na Covid-19, tradycyjne spotkanie modlitewne i uroczystość złożenia kwiatów oraz zapalenia zniczy pod krzyżem misyjnym nie odbędzie się, jednak zawsze możemy to uczynić indywidualnie.
  • W dniach 7 grudnia – 4 stycznia 2020 r. prezentacja wystawy „Stan wojenny” przygotowanej przez rzeszowski Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Zakładzie Karnym w Łupkowie. Na panelach prezentowane są fotografie, ulotki, afisze, plakaty i „bibuła” z tamtych czasów. Ukazana została sytuacja osób internowanych w Załężu, Uhercach i Nowym Łupkowie, w Nisku i Gołdapi (gdzie umieszczano kobiety). Przedstawiono funkcjonowanie podziemnych struktur „Solidarności”, także w środowiskach rolniczych, oraz formy ich działalności – przede wszystkim organizowanie strajków w zakładach pracy, manifestacji z okazji ważnych rocznic narodowych, nielegalną działalność wydawniczą i kolportażową, o której na wystawie przypomniano dzięki podziemnym pismom i ulotkom. Warto zwrócić uwagę na zdjęcia wykonane 31 sierpnia 1982 r. w Rzeszowie i Stalowej Woli, podczas największych manifestacji, jakie miały miejsce w naszym regionie w okresie stanu wojennego.
  • Korespondencja Instytutu Pamięci Narodowej opatrzona pieczęcią „Zapal Światło Wolności”.
  • Zaproszenie na oddziałowych stronach mediów społecznościowych do wzięcia udziału w kampanii społecznej „Zapal Światło Wolności” 13 grudnia 2020 r. godz. 19.30, nawiązującej do gestu solidarności z narodem polskim wykonanego przez mieszkańców wolnego świata w 1981 roku. 

 

do góry