W dziewiątym odcinku „Gońca Historycznego IPN”, który będzie wyemitowany na antenie TVP Historia w piątek, 29 grudnia 2017, o godz. 18:45 (powtórka we wtorek, 2 stycznia 2018, o godz. 11:25) przedstawiamy temat zimnej wojny i incydent związany z samolotem U-2 oraz postać Prymasa Tysiąclecia – księdza kardynała Stefana Wyszyńskiego.
Po zakończeniu drugiej wojny światowej Europa i świat zostały podzielone żelazną kurtyną. Wielkie mocarstwa rozpoczęły rywalizację o wpływy i wyścig zbrojeń, zwane zimną wojną. 1 maja 1960 r. Sowieci zestrzelili amerykański samolot zwiadowczy U2, pilotowany przez Francisa Gary'ego Powersa. Pilot CIA został oskarżony o szpiegostwo, a następnie osadzony na prawie dwa lata w sowieckim więzieniu. Ostatecznie zwolniony w 1962 r., wymieniony za sowieckiego pułkownika Rudolfa Abela, szpiega KGB złapanego w Stanach Zjednoczonych pod koniec lat pięćdziesiątych, na dawnym moście granicznym łączącym Berlin Zachodni ze wschodnioniemieckim wówczas Poczdamem. Wydarzenie to przełożyło się na kryzys w stosunkach między USA a ZSRR i zostało przedstawione w filmie Stevena Spielberga „Most szpiegów”. Historię Francisa Gary'ego Powersa przypomniał jego syn Gary Powers podczas spotkania 12 listopada 2017 r. w Centrum Edukacyjnym IPN w Warszawie.
W drugim felietonie przypominamy wyjątkową postać księdza prymasa Stefana Wyszyńskiego, który za swoją postawę wobec komunizmu zapłacił wysoką cenę aresztowania i internowania. Przez cały okres posługi prymasowskiej sporządzał prywatne notatki zatytułowane „Pro memoria”. Dzięki współpracy Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Instytutu Prymasa Wyszyńskiego, Archidiecezji Warszawskiej i Archidiecezji Gnieźnieńskiej oraz IPN opublikowano dwa tomy prywatnych zapisków. W ramach serii ukaże się 27 tomów.
* * *
Cykliczny program „Goniec Historyczny IPN” pod redakcją Bartłomieja Grudnika ruszył we wrześniu 2017 roku na antenie TVP Historia. Gospodarzem programu jest dyrektor rzeszowskiego oddziału IPN dr Dariusz Iwaneczko. Emisja kolejnych odcinków – co dwa tygodnie. „Goniec Historyczny IPN” prezentuje pełne spektrum działań Instytutu w Polsce. Autorzy przedstawiają kulisy najciekawszych badań i śledztw, prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej. Ukazują także wpływ działalności jego pracowników na współczesne wydarzenia polityczne i życie społeczne. Każdy odcinek poświęcony jest odrębnej historii, nierzadko budzącej wielkie emocje wśród Polaków i będącej przedmiotem sporów. Pozwoli na nowo odkrywać białe plamy, często powstałe z powodów politycznych bądź braku źródeł historycznych. W programie wypowiadają się m.in. eksperci i pracownicy naukowi.
Zachęcamy do obejrzenia poprzednich odcinków „Gońca Historycznego IPN”: